Nước thải rỉ rác là một loại nước thải sinh ra từ các hoạt động xử lý và lưu giữ rác thải. Đặc điểm chính của nước thải rỉ rác có thể được phân tích như sau:

1. Hàm lượng hữu cơ cao: Nước thải rỉ rác chứa nhiều chất hữu cơ từ quá trình phân hủy rác thải hữu cơ, như thức ăn thừa, bã thực phẩm, giấy báo, vỏ trái cây, vỏ trứng, vv. Các chất hữu cơ này có thể dễ dàng phân hủy và sinh ra khí CH₄ (methane) và khí H₂S (hydrogen sulfide) trong môi trường không oxi.
2. Nồng độ chất dinh dưỡng cao: Nước thải rỉ rác thường chứa nhiều chất dinh dưỡng như nitơ và phosphat, được sinh ra từ các chất hữu cơ phân hủy. Những chất này có thể làm gia tăng lượng chất dinh dưỡng trong nước, gây hiện tượng tảo độc.
3. Mùi hôi: Do sự phân hủy của chất hữu cơ trong nước thải rỉ rác, có thể sinh ra các khí mùi như khí methane (mùi hôi thối) và khí hydrogen sulfide (mùi hôi thối trứng thối).
4. Màu sắc và trạng thái lơ lửng: Nước thải rỉ rác thường có màu sắc đậm và có thể chứa các hạt rắn lơ lửng như mảnh vụn rác thải, vỏ trái cây, vv.
5. Các chất độc hại và tác nhân ô nhiễm khác: Ngoài các chất hữu cơ và dinh dưỡng, nước thải rỉ rác còn có thể chứa các chất độc hại như kim loại nặng (ví dụ như chì, thủy ngân từ pin), các hóa chất công nghiệp, thuốc trừ sâu, và các tác nhân ô nhiễm khác từ rác thải.
6. Thành phần vi sinh vật: Nước thải rỉ rác có thể chứa nhiều vi sinh vật như vi khuẩn và nấm men, đặc biệt là trong môi trường không oxi, nơi mà các vi sinh vật này có thể phát triển mạnh mẽ và phân hủy các chất hữu cơ.

Những đặc điểm này cho thấy rằng việc xử lý nước thải rỉ rác là rất quan trọng để ngăn ngừa ô nhiễm môi trường và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Các phương pháp xử lý hiện đại thường kết hợp nhiều công nghệ nhằm loại bỏ hiệu quả các chất ô nhiễm và làm sạch nước thải trước khi xả ra môi trường tự nhiên. Hệ thống thu gom và xử lý nước thải rỉ rác là một phần quan trọng trong quản lý môi trường và bảo vệ sức khỏe công cộng. Các bước và công nghệ trong hệ thống này thường bao gồm:

1. Thu gom nước thải rỉ rác

1.1. Hệ thống đường ống và cống

• Đường ống chính và chi nhánh: Dùng để thu thập nước thải rỉ rác từ các điểm sinh hoạt và công nghiệp, dẫn đến các trạm xử lý chính.
• Cống rãnh: Thu gom nước thải rỉ rác từ các khu dân cư và các vùng đất thấp.

1.2. Trạm bơm và hệ thống bơm

• Trạm bơm: Dùng để tăng áp lực và đẩy nước thải rỉ rác từ các vùng thấp đến các trạm xử lý cao hơn hoặc điểm cuối xả thải.
• Hệ thống bơm tự động: Đảm bảo việc thu gom và xử lý nước thải rỉ rác diễn ra hiệu quả và liên tục.

2. Tiền xử lý

2.1. Lưới chắn rác (Bar Screens)

• Chức năng: Loại bỏ các vật thể lớn như rác thải, lá cây, nhựa và các vật liệu dạng lỏng khác.

2.2. Bể lắng cát (Grit Chambers)

• Chức năng: Lắng xuống các hạt cát, sỏi và các hạt rắn lớn khác để bảo vệ các thiết bị xử lý tiếp theo.

2.3. Bể tách dầu mỡ (Oil and Grease Traps)

• Chức năng: Loại bỏ dầu, mỡ và chất béo từ nước thải bằng cách lắng xuống hoặc sử dụng phương pháp hóa học.

3. Xử lý chính

3.1. Xử lý sinh học

• Bể hiếu khí (Aerobic Treatment): Sử dụng vi sinh vật có khả năng oxy hóa để phân hủy chất hữu cơ và các chất dinh dưỡng.
• Bể thiếu khí (Anoxic Treatment): Sử dụng vi sinh vật trong môi trường thiếu oxi để khử nitrat.
• Bể kỵ khí (Anaerobic Treatment): Phân hủy chất hữu cơ trong môi trường không oxi, sản sinh khí methane.

3.2. Xử lý hóa học

• Flocculation và Coagulation: Sử dụng các hợp chất flocculant và coagulant để kết tụ các chất hữu cơ lơ lửng và tạo thành cặn.
• Điều chỉnh pH: Điều chỉnh và ổn định pH của nước thải để phù hợp với các quá trình xử lý khác.

3.3. Xử lý vật lý

• Lọc cát (Sand Filtration): Loại bỏ các hạt rắn lơ lửng bằng cách lọc qua các lớp cát.
• Lọc màng (Membrane Filtration): Sử dụng các màng lọc để loại bỏ các chất hữu cơ hòa tan và vi khuẩn.

4. Xử lý bùn

• Bể nén bùn (Sludge Thickening): Tách nước từ bùn để làm giảm thể tích.
• Xử lý bùn kỵ khí (Anaerobic Digestion): Phân hủy bùn thải trong môi trường không oxi để sản sinh khí methane và bùn ổn định.
• Khử nước bùn (Sludge Dewatering): Loại bỏ nước từ bùn để giảm thể tích và thu gom.

5. Xử lý nâng cao

• Hấp phụ bằng than hoạt tính (Activated Carbon Adsorption): Sử dụng than hoạt tính để hấp phụ các chất hữu cơ hòa tan và mùi hôi.
• Oxy hóa tiên tiến (Advanced Oxidation Processes - AOPs): Sử dụng các chất oxy hóa mạnh như ozone, hydrogen peroxide, hoặc UV để phân hủy các chất hữu cơ khó phân hủy và khử trùng nước thải.

6. Khử trùng và xả thải

• Clo hóa (Chlorination) hoặc Khử trùng bằng tia UV (UV Disinfection): Tiêu diệt các vi sinh vật còn lại trong nước thải để đảm bảo an toàn trước khi xả thải hoặc tái sử dụng.

7. Tái sử dụng hoặc xả thải an toàn

• Xả thải an toàn: Nước thải đã được xử lý đạt tiêu chuẩn được xả ra môi trường tự nhiên thông qua hệ thống thoát nước công cộng hoặc các vị trí xả thải quy định.
• Tái sử dụng: Nước thải sau khi xử lý có thể được tái sử dụng cho các mục đích như tưới cây, làm mát, hoặc các ứng dụng công nghiệp khác.

Hệ thống thu gom và xử lý nước thải rỉ rác yêu cầu sự kết hợp chặt chẽ của các công nghệ khác nhau để đảm bảo rằng nước thải được xử lý hiệu quả và an toàn trước khi được xả ra môi trường tự nhiên. Điều này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.